درمان دیسک کمر ناشی از فشار زیاد وارد شده به مایع بین دو مهره

دیسک کمر هنگامی رخ می‌دهد که دیسک بین دو مهره فشرده و شکسته شود، و باعث بیرون زدگی دیسک کمر از کانال نخاعی و فشار آوردن بر اعصاب موجود در کمر می‌شود. یکی از رایج ترین مکان هایی که بیرون زدگی دیسک وجود دارد، در ستون فقرات کمر ( قسمت پایین کمر) می باشد. بیماران مبتلا به دیسک کمر ممکن است  در کمر و پشت خود، درد موضعی داشته باشند و همچنین درد در ناحیه ساق پا و پاها را نیز تجربه کنند. موارد شدید دیسک کمر ممکن است باعث ایجاد احساس بی حسی یا سوزش در پا شود. اگر شما این علائم را تجربه کرده اید و دیسک کمر برای شما تشخیص داده نشده است، باید علت علائم خود را از پزشک پرس و جو کنید. پزشک شما ممکن است یک آزمایش MRI برای تشخیص وضعیت ستون فقرات شما درخواست کند و برای تسکین درد شما درمان های خاصی را در نظر بگیرد.

انواع دیسک کمر

انواع مختلف دیسک های کمر براساس موقعیت آنها در ستون فقرات نامگذاری می‌شوند. ستون فقرات شما شامل سه ناحیه اصلی است: سرویکال، توراسیس و کمر. یکی از دلایلی که ستون فقرات قادر به حمایت از قسمت فوقانی بدن بوده و با این وجود طیف گسترده ای از حرکات را نیز می تواند انجام دهد، به دلیل وجود دیسک‌های الاستیکی است که مابین مهره‌های قرار گرفته است. این دیسک‌های نرم اجازه می‌دهد تا کمر ( قسمت پایین) حمایت بیشتری از بدن در برابر وزن آن داشته باشد و قسمت سرویکال ستون فقرات (گردن ) برای نگهداری و حرکت سر بالا ترین کارایی را با وجود این دیسک‌ها داشته باشند. با این حال همانند قسمت‌های دیگر بدن، این دیسک‌ها نیز با افزایش سن، دچار ساییدگی می‌شوند.

رایج ترین انواع دیسک کمر عبارتند از:

دیسک های کمر گردنی (C1-C7) – بین هر کدام از مهره های شماره ۱ تا ۷ در گردن

دیسک کمر سینه ای (T1-T12) – بین هر کدام از مهره های شماره ۱ – ۱۲ در وسط کمر

دیسک کمر لومبار  (L1-L5) – بین هر کدام از مهره های شماره ۱ – ۵ در قسمت پایین کمر

اکثر دیسک های کمر در قسمت لومبار ستون فقرات رخ می‌دهد، زیرا وزن و حرکت بسیار زیادی را پشتیبانی می‌کند. دیسک کمر لومبار ممکن است باعث درد موضعی و همچنین سوزش و سوزن سوزن شدن، بی حسی و ضعف عضلانی در قسمت پایین بدن شود.

علل دیسک کمر در قسمت لومبار ستون فقرات

قسمت لومبار ستون فقرات یک محل رایج برای ایجاد دیسک های کمر ناشی از آسیب یا انحطاط طبیعی ستون فقرات است. قسمت لومبار ستون فقرات مسئول تحمل وزن بدن و انعطاف پذیری و تحرک بدن است. همانطور که با افزایش سن، وزن بدن نیز افزایش می‌یابد، مهره های نخاعی باید وزن بیشتری را تحمل کنند. این مهره ها بخاطر وزن اضافه شده بدن، فشرده شده و این وزن بالا باعث می‌شود دیسک بین هر مهره صاف تر و کشیده تر شود. تصور کنید به آرامی یک قطعه از قالب خاک رس بین دستان خود فشار می‌دهید؛ این حالت همان وضعیتی است که دیسک بین مهره ها هنگام فشرده شدن، به آن تبدیل می‌شود. همانطور که مهره ها به فشرده شدن ادامه می‌‍دهند، پوسته سخت خارجی دیسک ممکن است شکسته شود، به این ترتیب مایع ژله ای داخل دیسک به داخل کانال نخاعی نشت می‌کند. اگر مایع نشت یافته به عصب موجود در کانال نخاعی فشار وارد کند، بیمار ممکن است درد شدید و مزمنی داشته باشد. اگر دیسک کمر آسیب دیده در پایین ترین قسمت نخاع قرار گرفته باشد و عصب سیاتیک موجود در پایین ستون فقرات شما را تحت تاثیر قرار دهد، علائم معمولا با عنوان سیاتیک نامیده می‌شوند.

علل و عوامل متعددی برای دیسک کمر وجود دارد، از جمله:

• روند طبیعی پیری
• آسیب های تروماتیک مانند تصادف اتومبیل
• آسیب های ناشی از حرکات تکراری در هنگام ورزش کردن یا کار
• داشتن اضافه وزن یا چاقی

اگر شما علائم دیسک کمر یا علائم سیاتیک دارید، باید با پزشک خود در مورد گزینه‌های درمان برای کمک به کاهش درد خود مشورت کنید. برای درمان دیسک‌های خفیف و شدید کمر، گزینه های متعددی وجود دارد.

علائم دیسک کمر

منطقه لومبار کمر (پایین ستون فقرات) یک منطقه بسیار شایع برای بروز علائم دیسک کمر است. منطقه لومبار ستون فقرات، بسیار انعطاف پذیر است و مسئول تحمل وزن قسمت فوقانی بدن است  که همین امر باعث می‌شود روزانه تحت فشار شدیدی قرار داشته باشد. ترکیب فشار ناشی از تحرک و تحمل وزن، همراه با از دست دادن طبیعی کشش دیسک‌ها به علت پیری، باعث می‌شود دیسک این ناحیه از کمر آسیب پذیرتر بوده و مستعد پارگی باشد. شاید مجموعه وسیعی از علائم دیسک کمر در قسمت لومبار به عنوان سیاتیک شناخته می‌شود. علائم سیاتیک در نتیجه فشرده شدن عصب سیاتیک، که از پشت کمر به باسن، ران و پاها گسترش می‌یابد، ایجاد می‌شود. هنگامی که این عصب تحت فشار است، می‌تواند علائم زیر را ایجاد کند:

• درد در قسمت پایین کمر
• درد شدید در باسن، ران و پاها
• گرفتگی و ضعف در پاها
• احساس سوزن سوزن شدن و بی حسی در پا

دیسک کمر چگونه ایجاد می‌شود

در یک ستون فقرات سالم و نرمال، مهره‌های مجاور توسط دیسک های ضخیم و الاستیکی که هرگونه شوک را به خود جذب می‌کنند و می‌توانند باعث انعطاف پذیری ستون فقرات شوند، از هم جدا شده اند. هر دیسک دارای دو جزء اصلی است:

• فیبروس انولوس – یک لایه بیرونی ضخیم است که قدرت و ثبات دیسک ناشی از وجود این ماده است
• هسته پالپوسوس – ماده ژلاتینی داخل دیسک که آن را انعطاف پذیر می‌کند

دیسک کمر هنگامی رخ می‌دهد که پارگی در فیبروز انولوس ایجاد می‌شود، که می‌تواند باعث شود هسته پالپوسوس به داخل ستون فقرات منتقل شود.اگر مواد دیسک عصب موجود در نخاع را فشرده یا تحریک کند، این امر می‌تواند باعث ایجاد درد و سایر علائم مشابه در فرد شود.

روش‌های تشخیص دیسک کمر

به طور معمول، زمانی که یک بیمار مبتلا به درد مزمن کمر به پزشک مراجعه می‌کند، معاینه با یک سری سوال در مورد سوابق پزشکی وی آغاز می‌شود. ممکن است از شما خواسته شود که شدت، موقعیت و میزان علائم خود را برای تعیین اینکه علت شروع درد را پیدا کنید، توصیف کنید. پس از اینکه بررسی پزشکی کامل شد، پزشک باید معاینه فیزیکی خود را انجام دهد تا محدوده حرکت شما را آزمایش کند و محل درد و سایر علائم را مشخص کند. شما ممکن است به یک مرکز تشخیصی تخصصی تر ارجاع داده شوید تا یک آزمایش تصویربرداری پزشکی انجام شود. گزینه‌های توصیه شده عبارتند از:

• تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
• سی تی اسکن
• تصویر برداری اشعه ایکس

درمان

دوره کوتاه مدت استراحت

اگر به شما گفته شده است که استراحت کنید، به توصیه پزشک متخصص برای اینکه چه مدت در رختخواب بمانید، عمل کنید. استراحت بیش از حد در تختخواب ممکن است باعث سفتی مفاصل و تضعیف عضلات شما شود، که باعث می‌شود انجام فعالیت‌هایی که می‌تواند درد را کاهش دهد سخت تر می شود. از پزشک خود بپرسید که آیا شما باید در حالی که در حال درمان هستید، به کار خود ادامه دهید یا خیر.

بسته های گرم و سرد

اعمال حرارت به ناحیه دردناک می‌تواند به کاهش اسپاسم عضلانی دردناک پس از ۴۸ ساعت اول کمک کند. بسته های گرم، یک کمپرس گرم و پوشش های چسبناک گرم، گزینه های خوبی برای این کار هستند. گرمای مرطوب، مانند حمام گرم، نیز ممکن است انجام شود. استفاده از یخ یا بسته سرد ممکن است برای کاهش التهاب اولیه و اسپاسم عضلانی ناشی از دیسک کمر مفید باشد. ماساژ با یخ نیز می‌تواند مفید باشد. استفاده از یخ برای ۴۸ ساعت اول پس از شروع درد کمر موثر است.

داروهای بدون نسخه

بیشتر درد با داروهای بدون نسخه مانند:

• آسپرین
• ایبوپروفن
• ناپروکسن
• استامینوفن

قابل درمان است.اگر درد پایدار و شدید داشته باشید، ممکن است دکتر شما مدت کوتاهی از داروهای حاوی مواد مخدر استفاده کند.

داروهای تجویزی

گاهی اوقات، پزشک آرام بخش عضلانی تجویز می‌کند. با این حال، شما تنها باید داروهایی را که لازم دارید مصرف کنید، زیرا مصرف بیشتر به شما کمک نمی‌کند تا سریع تر بهبود یابید، و ممکن است عوارض جانبی ناخواسته (مانند یبوست و خواب آلودگی) ایجاد کند و به وابستگی دارویی منجر شود. تمام داروها بای به صورت تجویز شده توسط پزشک مصرف شوند. اطمینان حاصل کنید که به پزشک خود در مورد انواع داروهایی که مصرف می کنید، حتی داروهای بدون نسخه و مکمل ها اطلاع دهید، و اگر پزشک داروهای ضد درد تجویز می‌کند، نحوه اثرگذاری آن را نیز پیگیری کنید.

کورتیکواستروئید

داروهای دیگر نیز موجود است که دارای اثر ضد التهابی نیز هستند. داروهای کورتیکواستروئید — به صورت خوراکی یا تزریقی — گاهی اوقات برای درد شدید کمر و پا به دلیل اثر بسیار ضد التهابی قوی آنها تجویز می‌شود. کورتیکواستروئیدها، مانند NSAID ها، می‌توانند عوارض جانبی داشته باشند. ریسک ها و مزایای این دارو باید توسط پزشک تان بررسی شود. اگر دچار درد شدید پا داریذ، ممکن است تزریق اپیدورال یا “بلوک کننده” برای شما تجویز شود. این نوع تزریق ها داروهای کورتیکواستروئیدی هستند که به فضای اپیدورال (ناحیه اطراف اعصاب نخاعی) توسط یک پزشک با آموزش ویژه انجام می‌شود. تزریق اولیه ممکن است با یک یا دو تزریق دیگر در یک تاریخ بعد ادامه یابد و باید به عنوان بخشی از یک برنامه جامع توانبخشی و درمانی انجام شود.

تزریق به نقطه شروع درد

تزریق به نقطه شروع  درد تزریق یک ماده بی حس کننده موضعی (گاهی اوقات همراه با کورتیکواستروئیدها) به طور مستقیم به بافت های نرم دردناک و یا عضلات موجود در طول ستون فقرات و یا پشت لگن است. این تزریق در حالی که گاهی برای کنترل درد مفید است، اما به بهبود دیسک کمر کمکی نمی‌کند.

کشش و انقباض

هدف از کشش کاهش اثرات جاذبه روی ستون فقرات است. با جدا کردن جزئی استخوان ها، هدف کاهش فشار وارد شده بر دیسک است. عملکرد این روش بسیار شبیه به یک تایر مسطح است که هنگام استفاده از جک در زیر ماشین و بالا رفتن ماشین، فشار را از روی تایر می‌گیرد و این مسطح بودن “ناپدید” می‌شود. این روش را می‌توان در در دیسک کمر گردنی یا کمری انجام داد.

اولتراسوند

تکنولوژی اولتراسوند شامل انتقال امواج صوتی با فرکانس بالا به یک قسمت خاص بدن از طریق یک پروب است که دارای سر گردی می‌باشد .

تحریک الکتریکی

دستگاه TENS دستگاهی است که از جریان الکتریکی برای تحریک ماهیچه های شما استفاده می کند. این واژه در ابتدا شدید و خشن به نظر می‌رسد، اما در حقیقت اصلا دردناک نیست. الکترود هایی که به پوست شما متصل می‌شوند جریان الکتریسیته کوچکی را به نقاط کلیدی در مسیر عصبی ارسال می‌کنند.

فیزیوتراپی

فیزیوتراپیست شروع به آموزش و تمرین شما در مورد انجام فعالیت های زندگی روزانه بدون قرار دادن استرس اضافی در قسمت پایین بدن خود خواهد کرد.

ورزش

در ابتدای ورزش کردن شما یاد می‌گیرید تغییرات موضعی یا حرکات ملایم برای کاهش درد و یا علائم پا انجام دهید. وقتی درد کمتری دارید، تمرینات شدیدتری برای بهبود انعطاف پذیری، قدرت، استقامت و توانایی  برای بازگشت به شیوه زندگی عادی استفاده می‌شود. دستور العمل تمرین باید به سرعت شروع شود و به عنوان پیشرفت بهبودی ارزیابی شود. یادگیری و ادامه تمرینات در خانه و برنامه کششی بخش مهمی از روند درمان است.

جراحی

هدف از عمل جراحی کاهش فشار شده بر دیسک و درنتیجه کاهش تحریک اعصاب توسط دیسک که موجب علائم درد و ضعف در فرد می‌شود. شایع ترین روش عمل جراحی “دیسکتومی” یا “دیسکتومی جزئی” نامیده می‌شود، که در آن بخشی از دیسک کمر برداشته می‌شود. برای دیدن واضح تر دیسک، گاهی اوقات لازم است بخش کوچکی از لامینا که استخوانی در پشت دیسک است، برداشته شود. حذف استخوان ممکن است جزئی (همی- لامینوتومی) یا کلی (همی- لامینوکتومی) باشد. برخی از جراحان در بعضی موارد از آندوسکوپ یا میکروسکوپ در عمل جراحی خود استفاده می‌کنند.

دیسکتومی می‌تواند هم تحت بی حسی موضعی، نخاعی یا بیهوشی عمومی انجام شود. بیمار در روی میز اتاق عمل به صورتی که کمر او رو به بالا باشد دراز می‌کشد. یک برش کوچک در پوست روی دیسک کمر انجام می‌شود و عضلات بالای ستون فقرات از استخوان جدا می‌شوند. مقدار کمی استخوان نیز ممکن است برداشته شود تا جراح بتواند عصب فشرده را ببیند. دیسک کمر و هر قطعه شل دیگر حذف می‌شوند تا زمانی که دیگر عصب تحت فشار نباشد. هر گونه خار استخوانی (استئوفیتیس) نیز برداشته می‌شود تا مطمئن شوید که عصب به طور کامل آزاد است. معمولا خونریزی بسیار کمی وجود دارد.

آیا راهی برای پیشگیری از دیسک کمر وجود دارد؟

در حالی که هیچ راهی برای جلوگیری از فرآیند پیری وجود ندارد، راه هایی برای حفظ استحکام ستون فقرات شما به عنوان  ستون فقراتی سالم و قوی وجود دارد. هنگامی که یک طرح مراقبتی برای درمان یا پیشگیری از دیسک کمر ایجاد می‌شود، همیشه با یک پزشک متخصص مشورت کنید. اقداماتی که می‌تواند به جلوگیری از دیسک کمر کمک کند عبارتند از:

• ورزش کم فشار – پیاده روی یا شنا می‌تواند عضلات و سیستم قلبی عروقی را بدون ایجاد استرس زیاد در مفاصل و یا دیسک های نخاعی تقویت کند.
• کشش خفیف – حفظ عملکرد مناسب رباط‌ها، انعطاف پذیری کلی ستون فقرات را بهبود می‌بخشد.
• رژیم غذایی سالم – غذاهای غنی از مواد مغذی می‌تواند شما را سالم نگه دارد، در حالی که کاهش وزن باعث کاهش فشار روی ستون فقرات می‌شود.
• ترک سیگار – سموم موجود در سیگار سبب کاهش گردش خون و کاهش جذب مواد مغذی می‌شوند.